آموزش مهار كردن نورهای شدید

گاهی طبیعت مناظر بی نظیری به ما اهدا می كند, ولی نور آن طور كه باید با قابلیتهای دوربین و فیلم سازگاری کامل ندارد. این مقاله به ارائه راه حلهائی برای بهبود این شرایط می پردازد.
بگذارید با خودمان رو راست باشیم، دنیا كه برای عكاسان و خواسته های آنها خلق نشده است. حتماً برای همه پیش آمده است كه در مكانی باشند با منظره ای زیبا و تركیب بندی فوق العاده در پیش روی آنها, ولی نور كنتراست شدیدی برای عكس گرفتن از آن ایجاد كرده است.
فن آوری عكاسی, چه با فیلم و چه دیجیتال, دارای یك سری محدودیتهائی است. یكی از بزرگترین این محدودیت ها رویاروئی با قابلیت های محدود عكاسی از محدوده نور ها و اجسام, در مقایسه با آنچه كه ما می بینیم, است.
به همین خاطر ما در این مقاله, از میان تمام راه حلهای ممكن, سه راه حل برای برطرف كردن این مشكل ارائه می دهیم:

فیلتر, فلاش و پردازش دیجیتالی.

فیلترها حتی در عصر دیجیتال هم كاربرد دارند.
با پیدایش عصر دیجیتال, بر تعداد عكاسانی كه باور دارند كه كامپیوتر می تواند همه كاری برای آنها انجام دهد و حتی نیاز به فیلترها را منتفی نماید, افزوده می شود. درست است كه عكاسان قدیمی كه امكان استفاده از كامپیوتر را نداشتند, استفاده های زیادی از فیلترها می بردند, ولی عكاسان دیجیتال نیز باید چند تائی فیلتر همراه خود داشته باشند. با وجود اینكه كامپیوتر كارهای بسیاری مثل كنترل طیف‌ها را می تواند برای شما انجام دهد, ولی نباید فراموش كنید كه دارای محدودیتهائی نیز می‌باشد. اگر شما در زمان عكاسی بتوانید طیف‌های نوری تصویر خود را كنترل نمائید, بعداً كار كمتری با كامپیوتر باید انجام دهید.

تفاوت نوری میان آسمان و پیش زمینه در زمان گرگ و میش هوا بسیار زیاد است. گرفتن عكسی كه در آن هم آسمان و هم پیش زمینه دارای نور مناسبی باشند, بدون استفاده از فیلتر كاهنده تقریباً غبر ممكن است. در تصویر سمت راست, صخره جلوی تصویر به درست نور سنجی شده است, ولی آسمان كاملاً رنگ باخته است. در تصویر سمت چپ, با استفاده از یك فیلتر كاهنده دوتکه(تراکم خنثی دوتکه), علاوه بر كاهش نور آسمان, صخره ها به همان وضوح دیده می شوند.
یكی از فبلترهائی كه هر عكاسی باید داشته باشدم فیلتر كاهنده دوتکه (Graduated Neutral-Density) است. این فیلتر یك مزیت بسیار بزرگ برای عكاسانی است كه می خواهند تصویری زیبا از یك منظره فوق العاده داشته باشند. بسیاری از شما این فیلتر را می شناسید و شاید هم از آن استفاده می كنید, ولی برای تازه كارها توضیح مختصری درباره آن می دهم. این فیلتر نیمی شفاف و نیمی دودی است. این دو قسمت با تغییر تدریجی شفافیت, در وسط به یكدیگر متصل شده اند. فیلتر امكان چرخش را به شما می دهد تا بتوانید قسمت تیره را بر روی قسمت پر نور منظره خود قرار دهید. در این شرایط قسمت شفاف, محدوده تاریكتر منظره‌ شما را پوشش می دهد. نتیجه این می شود كه قسمت تاریكتر منظره بدون هیچ تغییری مستقماً فیلم یا سنسور دوربین شما را متاثر كرده, در حالیكه قسمت پر نور كمی تاریكتر می شود. نحوه اتصال دو نیمه این تغییر روشنائی را پنهان می كند. این قابلیت به شما كمك می كند كه منظره ای با محدوده بزرگتری از طیف های نوری كه در شرایط عادی غیر ممكن بنظر می رسید, را ثبت كنید.
بیشترین كاربرد این فیلتر در عكاسی از مناظر است. آسمان چندین مرتبه از زمین روشنتر است, وهمین باعث می شود كه عكسها در مقایسه با آنچه ما با چشم می بینیم, غیر طبیعی بنظر بیایند. با یك فیلتر كاهنده شما می توانید قسمت تیره را بر روی آسمان منظره قرار دهید, در اینصورت آسمان كمی تیره تر شده و توازن نوری میان آسمان و زمین ایجاد می شود. اگر فیلتر شما از نوع پیچی است, نمی توانید آنرا بچرخانید و ممكن است در تنظیم آن و منظره خود دچار مشكل شوید. ولی اگر از فیلتر های چهارگوش استفاده می كنید, براحتی می توانید آنرا جهت تنظیم با منظره در گیره اش بچرخانید و یا جابجا كنید.

 فیلترهای كاهنده تنها برای گرفتن روشنائی آسمان بكار نمی روند. تصویر سمت راست, در حالی صخره در سایه قرار دارد كه علفزار بالای تصویر توسط آفتاب عصرگاهی روشن شده است. اگر بر اساس صخره نوردهی كنیم, علفزار بالای تصویر بمراتب روشنتر خواهد شد. فبلتر كاهنده این مشكل را برطرف می كند. باید توجه داشته باشید كه خط سایه بالای تصویر, بصورت نا منظم است. برای رسیدن به بهترین نتیجه باید خط میانی فیلتر را با خط سایه تنظیم كنید.
گالن راول استاد استفاده از فیلتر كاهنده در عكاسی از مناظر طبیعی است. به هر یك از عكسهای او كه نگاه می كنید, رنگهای غنی را چه در آسمان و چه در زمین می بینید, چیزی كه در حالت عادی و بدون استفاده از فیلتر امكانپذیر نمی باشد. او گاهی نیز از چند فیلتر برای تشدید تاثیر آنها استفاده می كند. او آنها را به آرامی حركت داده و می چرخاند تا به تاثیر مورد نظر خود دست یابد و وضعیت فیلترها بر منظره منطبق شوند.
فیلتر های كاهنده با درجات مختلف شدت عرضه می شوند. پر مصرفترین آنها فیلترهائی با یك یا دو پله (stop) كاهش نور هستند. اگر می خواهید تنها یك فیلتر بخرید و یا نمی خواهید بیش از یك فیلتر بهمراه ببرید, من توصیه می كنم كه فیلتر با دو پله كاهش را تهیه كنید. این فیلتر بیشترین كاربرد را در عكاسی بخصوص در عكاسی از مناظر طبیعی را دارد.
فیلترهای كاهنده بصورت رنگی و معمولاً با یك تا دو پله كاهش نور نیز عرضه می شوند. این نوع از فیلترها در عین حالیكه باعث تخفیف نور می شوند, مایه رنگ ها را نیز افزایش می دهند. مثلاً شما زمانی از یك فیلتر كاهنده آبی استفاده می كنید كه آسمان منظره شما خاكستری و رنگ باخته است. با این كار هم از شدت نور آسمان می كاهید و هم رنگ مایه آبی به آسمان می دهید. یك فیلتر نارنجی هم می تواند در زمان طلوع و غروب آفتاب بكار آید.
از فیلترهای كاهنده می توان برای هر موقعیتی كه كنتراست نوری زیادی وجود دارد, استفاده كرد. برای مثال می توان به این نمونه ها اشاره كرد: قرار دادن وسط فیلتر روی خط بالائی جنگل درختان كاج مشرف به كوههای پوشیده از برف؛ استفاده از قسمت تیره برای گرفتن انعكاس آفتاب از سطح آب.
چگونه نور سنجی كنیم؟ شما هم می توانید از سیستم نورسنجی متوسط گیر مرکزی و یاماتریسی برای رسیدن به یك تصویر مناسب استفاده كنید. با این حال گرفتن چند عكس با تنظیمات متفاوت شدیداً توصیه می شود. اگر هم كه از كاربران دوربین دیجیتال هستید می توانید نتیجه‌ كار را در نمایشگر دوربین دیده تا صحت كار اطمینان حاصل نمائید.
جدای از تمام این حرفها بهترین كار بیرون زدن از خانه و تجربه كردن است. فیلتر كاهنده یكی از فیلترهائی است كه من همیشه بهمراه خود دارم, حتی با وجود اینكه مدتهاست از دوربین دیجیتال استفاده می كنم. استفاده از آن ساده است و ارزش بكار بردن در وضعیت های نوری شدید, را دارد.

استفاده از فلاش

فلاش اجباری (Fill-Flash) همان كاری را می كند كه از اسم آن بر می آید, سایه های موضوع را با نور فلاش دوربین پر می كند. بدون نور فلاش سایه ها بصورت حفره های سیاه و خالی و با كنتراست بالا ثبت می شوند. در گذشته فلاش اجباری, بواسطه مشكلات فنی, تنها یك تكنیك حرفه ای بشمار می آمد, ولی امروزه دستگاه های پیشرفته عكاسی استفاده از آنرا برای همگان آسان و ممكن ساخته است. نورسنج دوربین شما, تنظمیات مناسب را برای دو منبع نوری فلاش و نور محیط محاسبه كرده و تعادلی میان آنها بر قرار می كند.
فلاش اجباری برای موضوعاتی در فاصله میانی, مناسب است (شما می توانید یك درخت و یا صخره را با فلاش روشن كنید و لی برای یك كوه, نه). فلاش های پیشرفته تر امكانات بیشتری برای فلاش اجباری در اختیار شما قرار می دهند. برای رسیدن به یك تصویر منحصر بفرد در هنگام غروب, از فلاش اجباری برای پر كردن سایه های موضوعات نزدیك پیش زمینه استفاده كنید تا به یك تعادل در درخشش عناصر تصویر برسید.
شما می توانید استفاده از این تكنیك را با هر دوربینی كه حتی فلاش سر خود دارد, شروع كنید. اگر شما از دوربین های دیجیتال آماتور استفاده می كنید, می توانید از طریق منو, فلاش را فعال كنید. این تنظمیات باعث می شود كه در هنگام فشار دادن دكمه‌ شاتر فلاش نیز زده شود, حتی اگر نور كافی برای گرفتن عكس بدون فلاش نیز وجود داشته باشد.
برخی از دوربین های 35 میلی متری و دیجیتال از نوع تك لنزی نیز دارای فلاش های سر خود هستند. با بالا پریدن فلاش دوربین برای استفاده از فلاش آماده است و بطور خودكار تنظیمات نور سنجی را انجام می دهد.
در زمانی كه نور محیط كم می شود, ممكن است دوربین شما در بعضی از مود های عكاسی, سرعت شاتر را برای عكاسی بدون سه پایه تنظیم كند, كه این باعث تاریك شدن پس زمینه می شود. برطرف كردن این مشكل بستگی به نوع دوربین دارد و عموماً شما می توانید در مود تقدم سرعت شاتر, از سرعت پائینتری برای روشنتر شدن پس زمینه عكس خود استفاده كنید. اگر بازهم مشكل با اینكار برطرف نشد, اگر دوربین شما این قابلیت را دارد از مود پورتره در شب و یا فلاش تاخیری (slow-sync) استفاده كنید. این مود ها معمولاً تعادل خوبی میان نور محیط و فلاش ایجاد می كنند.

استفاده از فلاش اجباری در عین حال بسیار حساس است. در تصویر سمت راست, استفاده از فلاش اجباری علاوه بر آنكه باعث روشنتر شدن درخت در پیش زمینه شده است, ولی آنقدری نیست كه باعث جلب توجه بیش از حد شود.
بزرگترین عیب فلاش های سر خود, محدودیت قدرت آنها است كه می تواند در عكاسی در محیط خارج از آتلیه واقعاً مشكل ساز شوند. امروزه فلاش های معمولی براحتی بر روی دوربین ها نصب شده و مانند فلاش های سر خود براحتی تنظیمات لازم را با دوربین انجام می دهند, ضمن اینكه با قدرت بیشتر خود, امكان بیشتری برای برقراری تعادل لازم با نور محیط را فراهم می سازند. حتی با استفاده از برخی كابلهای اتصال دهنده خاص, شما می توانید از این فلاش در جای دیگری و بدون اتصال به دوربین, برای رسیدن به جلوه مورد نظرتان استفاده كنید. فقط اینكار را با آگاهی كامل از محور دوربین و موضوع انجام دهید, زیرا كه انعكاس نور می تواند بافت و جلوه های قابل توجهی ایجاد نماید.
شما باید بدانید كه به چه قدرتی از فلاش اجباری احتیاج دارید. اگر نور محیط از پشت به موضوع می تابد, از حداكثر توان فلاش استفاده كنید.
اگر نور محیط مستقیماً بر روی موضوع می تابد, استفاده زیاد از فلاش اجباری باعث پر شدن تمام سایه ها و در نتیجه از دست دادن جلوه سه بعدی موضوع می شود. می توانید قدرت فلاش را یك پله كاهش دهید. در این حالت, فلاش اجباری حفره های كوچك سایه را كمی پر كرده, در حالیكه هنوز ماهیت نوری و فرم سه بعدی آن حفظ شده است. حتی می توانید برای رسیدن به جلوه های خاص از 1.5 و یا 2 پله كاهش نور استفاده نمائید.
بیشتر اوقات تنظمیات خودكار دوربین شما, تعادل مناسبی میان عناصر نوری تصویر ایجاد می كند. تجربیات به شما كمك می كند تا دریابید كه همه چیز چگونه كار می كنند. اگر از دوربین دیجیتال استفاده می كنید, دیدن تصویر در نمایشگر دوربین برای بررسی تصویر می تواند بسیار مفید باشد.
برد موثر فلاش خود را همیشه در ذهن داشته باشید. برد موثر فلاش بستگی مستقیم به نوع و مدل آن دارد. ولی عموماً در نور روز, برای فلاش های سرخود بین 1.5 تا 3 متر است. ولی برای سایر فلاش بسته به قدرت آنها این مقدار می تواند تا 5 متر هم برسد. در تمام فلاش ها, برد موثر با كاهش نور محیط افزایش می یابد و شما می توانید از فلاش اجباری با برد بیشتری در زمان غروب آفتاب استفاده كنید.
اگر از تله فوتو استفاده می كنید, بخشی از پرتوهائی كه جهت روشن كردن موضوع با زاویه باز از فلاش خارج می شوند, به هدر می روند. برخی از فلاشهای حرفه دارای گزینه ای برای متمركز كردن پرتوهای نور در هنگام استفاده از تله فوتو و در نتیجه افزایش برد موثر هستند.

پردازش دیجیتالی تصویر

این یك تكنیك برای رسیدن به تصویری مناسب از آسمان و پیش زمینه با نور مناسب و با استفاده از كامپیوتر است. با گرفتن دو عكس (یكی برای قسمتهای روشن و دیگری برای سایه ها)از منظره با استفاده از سه پایه و تلفیق بهترین های دو عكس با نرم افزار, می توانید به یك تصویر كامل دست یابید.

برخی از مناظر مانند غروب خورشید, دارای دامنه كنتراست نوری وسیعتری از آنچه كه فیلم یا سنسور دوربین های دیجیتال می توانند ثبت كنند, هستند. اگر كه بر اساس نورسنجی قسمت های روشن عكس بگیریم, جزئیات سایه ها را نخواهیم داشت. بر عكس اگر بر اساس سایه ها نورسنجی كرده و عكس گرفته شود, قسمتهای روشن, روشنتر از آنچه هستند خواهند شد. برای رفع این مشكل می توان با یك نرم افزار ویرایش تصاویر, دو عكسی كه از همان منظره, یكی با نورسنجی برای قسمتهای روشن و دیگری برای سایه ها گرفته شده است, تلفیق كرد. فرقی نمی كند كه شما از دوربین دیجیتال استفاده می كنید و یا فیلم, می توانید براحتی دو عكس را در صورتیكه در فاصله‌میان دو عكس دوربین تكان نخورده باشد, براحتی بر هم منطبق كنید. این هم راه انجام آن: در زمان عكاسی: 1. از یك سه پایه‌كاملاً ثابت استفاده كنید تا دوربین تكان نخورد. شما باید بدانید كه دو عكس باید كاملاً بر روی هم منطبق شوند, بنابراین اگر شك كردید كه دوربین در زمان میان دو عكس تكان خورده است, كار را دوباره و از اول شروع كنید. بدانید كه دوباره عكاسی كردن بمراتب از روی هم انداختن دو عكس نامناسب در كامپیوتر راحتتر است. 2. عكس اول را با تنظیماتی بر اساس قسمتهای روشن گرفته تا از آن بعداً بعنوان زمینه تصویر نهائی استفاده كرد. اگر بخش مهمی از تصویر شما مانند ابر, آبشار یا برف كاملاً سفید است, طوری نورسنجی كنید كه قسمتهای روشن بی رمق نشوند. ارزش اینكار اینست كه ما می توانیم طوری عكس بگیریم كه قسمتهای روشن بخوبی در عكس افتاده در حالیكه اصلاً نگران قسمتهای تاریكتر و سایه ها و از دست رفتن جزئیات آنها نباشیم. 3. عكس بعدی مختص سایه ها است. هدف ما در این قسمت افزایش زمان نوردهی برای رسیدن به جزئیات بیشتر در سایه ها است.
 اینكه میزان صحیح برای افزایش میزان نور دهی چقدر است, به همان اندازه كه به مسایل تكنیكی بر می گردد, جنبه های زیبائی شناختی هم دارد. زمانی كه یك پله افزایش نور دهی می توان كفایت كند, شاید بسته به منظره 2 تا 3 پله هم قابل قبول باشد. سعی كنید با تنظیمات محدوده بندی شده (Bracketing) عكس بگیرید. در اینصورت دارای تعدادی انتخاب برای مرحله‌ بعد خواهید بود. اگر از دوربین دیجیتال استفاده می كنید از مزیت بزرگ آن یعنی نمایشگر,‌برای كنترل نتیجه‌ كار استفاده كنید. در زمان انطباق عكس ها: برای رسیدن به تصویر نهائی باید از یك نرم افزار ویرایش تصاویر با قابلیت بكارگیری لایه ها مانند Adobe Photoshop یا Adobe Photoshop Elements استفاده كرد. 4. بهترین عكس از قسمتهای روشن و همینطور سایه ها را كه دارای جزئیات كافی است, انتخاب كنید. اگر از نگاتیو استفاده می كنید, تصاویر را اسكن كنید. 5. عكس سایه ها را در نرم افزار باز كرده و با استفاده از گزینه save as آنرا به نام دیگری ذخیره كنید. 6. عكس روشن را بازكرده و آنرا در حالیكه دكمه shift را گرفته با ابزار move و با دكمه چپ موس گرفته و بر روی تصویر سایه ها بیندازید. یك كپی از تصویر روشن بر روی تصویر سایه ها بصورت یك لایه اضافه خواهد شد و دكمه shift باعث می شود كه تصویر جدید كاملاً بر روی تصویر قدیمی منطبق گردد. 7. حالا به قسمت جالب داستان می رسیم.
 ما می خواهیم كه سایه هائی با جزئیات خوب در قسمتهائی از تصویر روشن كه می خواهیم بدست آوریم. به منو لایه ها بروید و دستور Add Layer Mask را اجرا كنید. گزینه Reveal All را انتخاب كنید. از یك soft-edged brush در لایه Mask با رنگ مشكی استفاده كرده و سایه های تصویر را رنگ كنید. همانطوری كه رنگ می كنید می بینید كه قسمتهای سایه كه داری جزئیات بوده و روشنتر هستند, پیدا خواهند شد. تصویر روشن پاك نمی شود, با رنگ سفید می توانید لایه را بازسازی كنید و با رنگ سیاه محو كنید. (اگر دو عكس كاملاً بر هم منطبق نیستند به بند هشتم مراجعه كنید). حالا تصویر در اختیار شماست. شما می توانید به میزان كم یا زیاد تصویر را رنگ كنید, این كاملاً بسته به سلیقه و منظره شما دارد. اگر نرم افزار شما Mask را ساپورت نمی كند, می توانید از دستور Eraser برای پاك كردن قسمتهای لایه روشن استفاده كنید. نكته بسیار مهم در این روش اینست كه هیچ ردی از كار بجای نماند, بویژه در محل های تلاقی قسمتهای تاریك و روشن. بر روی لبه چندین بار با soft-edged brush چندین بار با رنگهای سفید و مشكی رفته تا نتیجه مطلوب بدست آید. 8. آخرین نكته: ممكن است با تمام تلاش ما دو تصویر كاملاً بر روی هم منطبق نگردند. این اشكال بویژه در مورد تصاویر با نگاتیو و زمان اسكن آنها بوجود می آید. اگر چنین شد از دستور Move برای جابجائی لایه فوقانی برای انطباق كامل بر روی لایه زیرین استفاده كنید. كاهش موقت Opacity لایه و استفاده از Zoom in می تواند كمك بزرگی باشد. بعضی اوقات تصاویر اصلاً بطور كامل بر روی هم منطبق نمی شوند. در اینصورت تا جائی كه برایتان امكان دارد تصاویر را بر روی هم منطبق كرده و از دستور clone برای پر كردن فاصله ها استفاده كنید.
نویسنده:بابک خرم